Euskal Herriko paisaiarekin lotzen ez badugu ere bere presentzia, izan omen dira inoiz, gurean, haize-errotak.
XVIII. mendean eta lehorte luze baten ondorioz, erreka baztarretako errotak ibiltzeko urik ezean eta irina lortzea ezinbestekoa izanik, premiazko konponbidea aurkitu behar zen eta antzinan Asian sortu eta Europako hainbat tokitan ohikoa zen teknologia garatu zen bertan: haize-errotak hain zuzen ere.
Nora aldizkariaren 22. alearen erreportaia honekoraindik, Bizkaian, zutik dirauten hauetako bost erakusten dizkigu. Hauetako bat, Getxoko Aixerrota, bisitagarri gainera, arte-galeria bilakatu baita.
Aspalditik nenbilen ogitartekotarako ciabattak egiteko formula erraz baten bila. Ogi hauek hidratazio handia eskatzen dutenez, orea oso-oso itsaskorra eta maneiatzeko zaila izaten da, eta horrek atzera botatzen ninduen.
Horrela gauzak, bapatean Ivan Yarza ikusi nuen telebistan, Robin Food saioan, bere hitzetan ciabattoideeta focaccioideerrazak egiteko errezeta aurkezten. Ez dira errezeta tradizionalak, oratu ordez hozkailuan 24h pasatzean oinarritzen baita prozesua, irinak azukre guztiak aska ditzan, zapore izugarria lortuaz. Peter Reinhart-en errezeta dela aipatu zuen, nire ustez pain a l’ancienne-ena, osagaien proportzioak ia berdinak baitira. Ivan ezagutzen duzuenok ondo dakizuenez, konbintzentea izaten badaki, eta animatu egin nintzen.
Gauza bat argituko dut: ERRAZA, ERRAZA, EZ DA. Desesperazio momentuak pasa arazi zizkidan, dena pikutara botatzeko gogoa ere bai, baina azkenean aurrera egin eta sei opil nahiko itxuroso lortu nituen, zapore eta batez ere testura nahiko onekoak. Bi akats, ez oso larriak: gatz puntu bat falta, nire gusturako, eta itxuraz zapalegiak. Harroagoak lortu nahi nituzke, baina orea ezagutu ondoren zaila ikusten dut. Agian hurrengoan ur pixka bat gutxigorekin saiatuko naiz. Hala ere, etxekoen onarpena izan zuten, eta ez da gutxi!
Bueno, has gaitezen:
OSAGAIAK
500 gr galirin zuri
375-415 ml ur izoztu (izotz askorekin eduki pitxer batean)
Bol handi batean legamia ur hotzetan disolbatu. Hasiera batean 375ml ur jarri, eta irin motaren arabera gero gehiago erantsiko dugu. Irina eta gatza ere bota, eta goilara edo eskuarekin nahastu. Pure lodi bat bezala geratu behar omen du. Nire kasuan ura botatzen pasa egin nintzen, begira ze likidoa zegoen:
Ur gutxixeago bota behar nuela uste dut orain, pasatakoak pasa ondoren.
Ondo nahastu, eta espatula edo eskuarekin, ahal duzun moduan, pare bat aldiz bere gainera tolestu. Hau azaltzea ez da erraza, onena saioa ikustea izango litzateke. Ondoren, hozkailuan sartu gau guztia gutxienez. Pare bat egun ere utzi daiteke.
Hurrengo egunean, orea ONDO olioztatutako gainazal batera atera behar da. Kontuz, eskua edo espatula urez busti, ez itsasteko. Berriro, tolesdura batzuk eman, gorputza har dezan. Ni puntu honetan desesperatzen hasi nintzen, papila bat izaten jarraitzen baizuen. Zer egin nuen? justu-justu egin behar ez dena: irin pixka bat bota. Momentu horietan ez nengoen kamera hartzeko, sentitzen dut. Goiko linkean ikus ezazue Ivanek nola egiten duen, hobe izango da eta. Nola edo ala, ondo olioztatutako “tupper” edo ontzi zapal batera pasa, eta pare bat orduz hartzidura egiten utzi, 30-40 minutuero tolestuz. Oreak bolumena bikoiztu duela iruditzen zaigunean, irineztatutako gainazal batean bolkatu, eta nahi dugun itxuran moztu, labana busti batekin (kontuz, asko itsasten da!). Ni sei laukizuzen egiten saiatu nintzen, nire apuruak pasata. Laberatzeko, sukaldeko taula edo erretilu baten gainean laberatzeko papera jarri, eta ahal den moduan bertara pasa “opilak”. Utzi beste ordu-erdi bat. Bitartean, labea piztu 250º tara.
Taula edo erretiluetatik labeko erretilura pasa, papera bertara irristatzen utziaz, eta aurrenengo 10-15 minututan baporea eman, ohiko metodoez. Ondoren, beste 25 minutu inguru utzi, 230-240ºtara. Labea itzali eta bertan uzten badugu beste 30 minutu, azala kurruskariago geratuko da.
Abentura bat izan da, ore mukitsu horrekin borroka latza, baina errepikatuko dut, bai horixe!
Tira, gariari buruz hitz egitea tokatu zaidala uste dut.
Orain dela urte t’erdi niretzat etxeko ogigintzan erreferentea zen lagun talde batekin elkartu nintzen kostaldeko taberna batetan eta bertan, garia ereiteko asmoa azaldu nuen. Norbaitek kirtenkeriatzat hartuko zuen segur aski. Nik ere hala hartuko nukeen pare bat urte lehenago norbaitek, Gipuzkoa barrenean, halako asmoa adierazi izango balit. Baina ganorazko ogia egiteko nahiak, kalitatezko irina lortzeko grinak, landareari erreparatzera eraman ninduten.
Eta baratzean aritzea hain gustuko izanik, ezinbestekoa zen aleren batzuk ereitea eta besterik gabe erne, hazi eta burutzen ikustea.
Zer erein, ordea? Berehala konturatu nintzen ez nuela inguruko ale bakarra ere lortuko; nire aitona – amonek ereiten zutenaren antzeko ezertxo ere ez.
Ekialde hurbiletik hasi eta nekazaritzaren hedapena Europan zehar
6000 bat urte behar izan zituzten zerealak ekialde hurbiletik gurera heldu arte. Kilometro bat urtean gutxi gora behera. Bada honi gari-aroa (frantsesez,,,) deitzen dionik ere.
Lehenengo konturatzeke, gero kontzientzia hartuz selekzioa bultzatuz. Landare berria lur berrietara egokituz, jende berriari landatzea erakutsiz. (Kultura hitzaren lehenengo esanahia “lur landua” baita).
Beste 5000 urte egin ditu gure artean (artoak azken 500 urteak besterik ez, euskal baserri modernoaren eraldatze prozesuan ardatza izan bada ere) orain dela 50 urte inongo arrastorik utzi gabe erabat desagertu den arte.
Bueno , arrastoren bat badago :
Lydia Zapata eta Leonor Peña historialarien Gari laborantza XX. mendean Euskal Herriko ipar isurian. Historiaurreko landaredian aditu diren hauen tesiaren arabera posible da gaur, klima honetan, lur konkretu batzutan eta bariedade konkretu batzuk erabiliz gari uzta arrakastatsua izatea ipar isurian.
Hazien sarea. Bertako bariedade baliotsuak edo/eta galtzeko arriskuan daudenak lortzen eta banatzen egiten duten lana izugarri garrantzitsua da.
Aiaraldean, Maroñon, orain dela hiruzpalau urte lagun talde batek, fabriketara lanera joan aurretik herriaren eginkizun garrantzitsuena zena gogoratzea erabaki zuten, gari laborantza hain zuzen. Aurkikuntza bitxiak egin zituzten. Adibidez, baserri guztietan traktore eta tramankulu guztiak erre egin omen zituzten, egurra desegin eta burdina txatarretara saldu ahal izateko. Baserritar iragana ezabatu egin behar zen antza.
Josemari Agirrek ordea, txukun asko zituen denak mandioan gordeak. Eta orain hauek erabiltzen dituzte herritar guztiak eta ingurukoak elkartzen direnean: azaroan (hazi-aroa) garia ereitera; uztailean (uzta-ila) uzta moztu eta jotzera; Añeseko errekak ura daramanean, sakukada gari asto gainera bota eta berriz ere denak errotara eta azkenik baba-jan baten inguruan, lortutako irinarekin egindako ogia dastatzera.
Josemari eta kuadrila, punta-puntako teknologiadun Ajuria makinaren gainean.
Seguran, Erraztiolatza etxean, Manu Berasategik gari lanen inguruko lanabesak, hizkuntza bera ere gorde ditu. Gainera bi urtez behin garia ereiten dute herriko paduran eta erdi aroko azoka girotzeko funtsezko ekimena bilakatu da gari jotzea. Aurten, uztaileko bigarren asteburuan ospatuko da eta umetan horretan aritutako aitona bat ibiliko da maixu lanetan.
Gari lanak Errezilen. Bideo hau da sarrera honen zergatia.
Eta hau beste isuri batean badago ere, berri ona denez eta etorkizunera begira jartzen gaituenez: BeheNafarroan, merkatu global asegaitzak irentsiko lukeen arto kaskar subentzionatua ereiteari utzi eta bertako okinentzako garia lantzeari ekin diote. 40 hektarea. Oraingoz.
Eta hasierara bueltatuz, urte t’erdi honetan bi ereinaldi egin ditut etxean.
Hurrengo argazkian nire garitxoak iazko ekainean: florencia aurora, bonpain, zekalea (badakizute zekaleak musika egiten duela?), baita espelta ere. Alea ontzeko bero-kolpe bat behar zutenean eguraldi bereziki traketsa egin zuen: euritsua, hotza eta uzta pikutara joan zen.
Eta hau aurtengoa, Mathieuk emandako hazi-nahasketa. Berriz ere sail txikia eta erdia txorientzat erein berritik…
Eta hirugarrenean bai, bertako gariren bat ereiteko esperantza daukat.
Mertzi, Xabi, Gari lanak Errezilen bideoa ezagutarazteagatik eta Atala Kultur Taldeari hemen jartzea uzteagatik. A! sarrerarako izenburua lapurtu dizuet.
Ez pentsa, ez, ahaztuak zintuztedanik. Azkenaldi honetan etxean egin ditudan gauza batzuei zenbait argazki atera diet edo argazkia atera behar niela pentsatu… baina gero edo argazkia ateratzea, edo argazkiak ordenagailura igotzea, edo post-a bera idaztea…
Baina guzti hau gaurtik aurrera amaitu egin da! Krisiari ezker gaurtik aurrera denbora gehiago izango dut nire kontuetara dedikatzeko! Eta blog honi arreta gehiago dedikatzeko!
Iupi!
Gaurko opiltxoak ortziralean, laneko azken egunean, lankideak agurtzeko eraman nituenak dira. Bi aste lehenago, bertze lankide bat agurtzeko ere eramanak nituen, baina nire labe madarikatuari esker nahiko idorrak eta pisuak atera ziren. Oraingoan, labearen zatia (niretzat delikatuena egiten zaidan fasea) ondo-ondo zainduta (denbora eta potentzia gutxiagoaz, eta beroa azpitik bakarrik eta bentiladoreaz) askoz ere itxurosoagoak gelditu ziren.
Faseren batean argazkia ateratzea ahaztu zitzaidan, baina espero dut azalpenak nahiko argiak izatea. Errezeta bera, Dan Lepard-en The Art Of Homemade Bread liburutik aterata dago (Chelsea buns).
OREA:
– 450 gr. irin (150 gr. arrunt eta 300 gr. ogia egiteko baliagarri dena)
– 9 gr. gatz
– 150 ml. likido, erdia ura eta erdia esnea, 20ºC-tan
– 2 arrautze (120 gr. aprox.)
– 50 gr. arto-siropea (hemen, ni lehenbizikoan 50 gr. ezti bota nion, baina gero opilek sobera ezti-zaporea zuten, beraz, bigarrenean goilarakadatxo bat ezti bota nion bakarrik)
– 14 gr. legamia freskoa.
BETEGARRIA:
– 100 gr. azukre-gorria
– 50 gr. gurin
– 1 goilarakada kanela
– 50 gr. mahaspas (errezetan 100 gr. jartzen zuen)
ERREZETA:
Errezeta nahiko sinplea da: alde batetik, legamia likidoan disolbatu eta arrautzeak eta sirope/eztia gehitu. Bertzaldetik nahastu diren irina eta gatza gehitu eta oratu. Toki epelean utzi ordu batez.
Denbora pasata, orea zabaldu 12 inch-etako zirkunferentzia lortu arte (nik laukizuzen bat egin nuen, niri iruditu zitzaidan bezala). Orearen gainetik gurin urtua hedatu lehenbizi, eta azukre, kanela eta mahaspasak gero. Orea zigarro bat bezala bildu, estu-estu. Eta zigarroa hainbat xerratan moztu.
Hemengo argazkia ateratzea ahaztu egin zitzaidan. Barkatu.
Xerrak labe-erretilu batean pausatu eta ordubetez hartzitzen utzi.
Ondoren, Dan Lepardek aurretik 210ºC-tara berotua dagoen labera 30 minutuz sartzea erraten du, eta gero 190ºC-tara jeitsiz bertze 15-20 minutuz labean kontzea. Bueno, lehenbiziko aldian 30 minutuz 210ºC-tan labekatu ondoren nire opilak sobera labekatuak zeuden. Beraz, bigarren aldirako, Dan Lepardek zioenaz ahantzi eta opiltxoak 25 minutuz 180ºC-tan kontu nituen, labea azpitik bakarrik eta bentiladorea aktibatua duen programaz.
Ah! Labera sartu baino lehen azukrez zipriztindu behar dira eta labetik aterata 50 gr. azukre-hauts eta 50 gr. esne nahasketaz margotu.
Pena da lehenbiziko saiakeran ez nuela argazkirik atera, labea modu okerrean erabiltzeak lan guztia nola hondatu dezakeen ikus zenezaten… Eta hauek ere, oraindik tenperatura apalagoan egin zitezkeela iruditzen zait (hori ba, NIRE labean)
Nori ez zaizkio magdalenak gustatzen? Ni ez naiz oso zalea baina, etxean izugarri disfrutatzen dituzte hortaz, magdalenak egin behar. Errezeta hau, aspaldi, la libelula roja blogean argitaratu nuen, eta bertan, Xabier Barrigaren “Pan hecho en casa y con el sabor de siempre” liburuari buruz dudan iritzia adierazi nuen. Egia esan, ez dut nire iritzia aldatu, eta ez dut uste liburua okin hasi-berri batentzat lagungarria denik. Ogiaren teknika era konplexuan azaltzen du, eta okin mundura gerturatu beharrean urrundu egiten gaituen liburua dela uste dut. Gainera, lehen argitalpena akatsez beterik dago.
Dena den, idazlearen alde zerbait esan beharra daukat. Duela gutxi bere okindegi baten posta elektronikoa aurkitu nuen, eta nik dudan aurpegi gogorrarekin email bat idatzi nion nire kexkak azalduz. Handik hamar minutura izan nuen Xabier Barrigaren erantzuna, nire zalantzak argituz, liburuko akatsak zuzenduz eta barkamena eskatuz. Gutxitan gertatzen dira honelakoak.
Azkenik, liburu hau ogia egiten hasteko lagungarria ez bada ere, behin ogiaren teknika menperatzen duzunean, ideiak ateratzeko lagungarria izan daiteke.
Eta orain magdalenak. Itzelak dira.
OSAGAIAK:
2 arrautza handi (ala hiru txiki)
175 gr azukre
60 gr esne
190 gr ekilore olioa
210 gr irin
5 gr royal
gatz pixka bat
limoiaren azal birrindua
JARRAIBIDEAK:
Azukrea eta arrautzak irabiatu altxatu arte (krema zurixka bat bilakatuko da)
likidoak nahastu eta poliki-poliki aurreko nahasketa irabiatzen den bitartean gehitu.
irina, gatza eta royala nahastu, eta hau ere, pixkanaka-pixkanaka aurreko nahasketari gehitu.
nahasketa gau osoan hozkailuan utzi (zortzi orduz gutxi gora behera)
hozkailutik atera eta utzi masak tenperatura har dezan.
labea 250º berotu
moldeak bete: Kontuz, molde egonkorrak erabili, eta hauen barruan magdalenaren papera. Molde gogorrak ez izatekotan, ramekinak edo flanerak erabil daitezke. Horrela, masa pisuaren eraginez sakabanatzea oztopatuko da. Molde bakoitzak 6o gr inguru izan beharko du (nik ez dut neurtzen)
Foro del PanekoCeciliarena da errezeta. Hain atseginez denez, blogera igotzeko baimena eman dit. Kalabaza, duela gutxi bisitatu gintuen Roserren oparia da, argazkian ikusten den handia adinako bi alerekin agertu zitzaigun. Beraz, eskerrak bai Cecilia eta bai Roserri honako plater aparta gauzatzeko lehengai garrantzitsuenagatik.
Ezkerrekoa, Roserren oparia da. Eskumakoa Potimarrón barietateko kalabaza da
Eta zegatik “enpanadico” delakoa? Behin, TV3 ikusten, duela bi uda, Hueskako herri bat, Tolva, agertu zen eta okindegiko obredore bat azaldu zen eta plateraren izen eta errezetarik eman ez zuten arren, carbassa coca bat sukaldatu zuten ( carbassa, kalabaza da katalaneraz). Handik garai batera “carbassa coca” bilatzeari ekin nion web orrietan, baina, bizkotxoak azaltzen zitzaizkidan soilik
Googleko irudietara jo nuen eta bapatean TV3an ikusitakoa ekarri zidan burura. Enpanadico bat zen, edo kalabaza enpanada erraldoi bat, Hueskako gozo tipikoa. Miatzen, azpian doan bideoa eskuratu nuen eta geroztik, Juantxok, Ceciliaren errezetarenenlazea pasatu zidan. Horrela, saskiko barazkiei beste erabilgarritasun bat eskaini diegu: postre osasuntsu, koipe saturatu eta kolesterolik gabekoa, esne eta arrautzarik gabe eta oso gozoa.
Orain, neuk gauzatutakoa azaltzen dizuet.
OSAGAIAK enpanadico handi bat egiteko.
Orea egiteko
380gr Rincón de Segurako galirin txuria.
230gr ura
115gr Rincon del Segurako kainabera azukre beltxaran integrala.
100gr oliba olio birjina.
koilarakadatxo bat anis berdea (espezia)
Laranja baten azala (Roserren oparia izan ziren laranjak ere)
BETETZEKO
400gr Kalabaza, zuritua eta xaflatxoetan
2 koilarakada azufre azukre koilarakadatxo bat kanela hautxarekin nahasia.
Pinazi eskukadatxo bat (20 bat gramo).
Pasa eskukadatxo bat (40 bat gramo).
Oliba olio birjina eta azukre beltzarana orea eta kalabaza hautseztatzeko.
Tresna hauek: iragazki bat, egurrezko koilara, arrabola, labeko erretilua eta labekatzeko papera.
ELABORAZIOA
Bolean irina ipini eta gorde. Olioa, azukrea, anisa eta laranja azala irakitzen jartzen dugu. Hamar minututan irakiten utzi. Irina eta likidoa bat egin eta egurrezko koilaraz azkar nahasi. Ez sartu eskurik, kiskali egingo zinateke eta. Higitzen jarraitu tenperatura galdu arte eta beroa dagoen unean, baina erretzeke, mahaira atera eta ongi oratzen dugu. Ore biguna da eta ia-ia ez da eskuetan itsasten. Orea bolean trapu batez estalita utzi 10 bat minutu. Labea berotzen dugu 180º. Boletik orea atera eta arrabolez tenkatzen dugu. Nik, labekatzeko paperaren gainen, bertan, tenkatu nuen, horrela, ez nuen behar izan irin estrarik. Behin tenkatua, gainaldea hautseztatzen zaio,(ertzak ez) azukrea eta kanelaz, ondoren, oliba olio txurrustatxo bat jarriz. Honen gainean, kalabaza jartzen dugu, honi ere, azukre eta kanela eta baita oliba olio. Azukrea eta olio norbere gustura. Beheko orea kalabazaren gainaldera tolestatzen dugu, enpanadila erraldoi bat egiteko bezala eta ertzak biltzen ditugu. Ertzak ebakitzen ditugu, pizza mozteko tresna edo laban batez. Ertza apur bat leuntzen dugu eta gorantza tolestatzen dugu. Bost zulotxo egiten dizkiogu gainaldeari (dadoetako 5 zenbakia bezala). Ebakinekin bi makarroi luze egin eta enpanadico gainean X gisa jartzen ditugu. 20 bat minutu sartzen dugu labean 180ºtara. Tenperatura 220ºtara igo eta minutu gutxi batzuk gehiago utzi urre kolorea har dezan. Adi, ez dadin erre. Parrila batera atera dut, azukre beltxaranaz hautseztatu eta gau oso utzi dut giro-tenperaturan. Gosaltzeko dastatu dut. Ze goxua! Dastatu dutenek oso gozoa dela diote eta zapore elkarketa txundigarria. Errepikatuko al dugu aste santuan? Agian, agian, agian…!
Errezeta “El foro del pan”eko urtarrileko errezetatik aterata dago, J.A.I.L bezala identifikatzen den foreroak idatzia.
Osagaiak:
400 gr uruna
250 gr ura
200 gr ama orea
3 gr legami lehorra
8.5 gr de gatza
1. Osagai guztiak nahastu eta oratu. Oratzen jarraitu ore elastikoa lortu arte, leiho proba erabil dezakezue.
Nik ogia egiteko, eta gauza guztietarako, bakoitzean denbora gutxiago dodalez Kitchen Aid darabilt oratzeko. Makinarekin 15 minutu oratzen dot, boleatu eta lehen hartzidurarako oliotatuko bol batean jartzen dot.
Ordu bat eta laurdena utziko dogu.
2. Ordu eta erdi pasa ondoren (oratze eta hartzidura artean), hiru zatitan banatzen dot, forma emon eta atseden hartzen estalita izten dot.
Baguette batzuk amapola haziez estaltzen dodaz. Horretarako baguetta ur apur batekin busti eta amapola hazi gainetik pasatzen dot.
3. Labea, 250 gradutara berotzen ipini metalezko ontzi bat barruan daukala.
4. Ordu bat pasa ondoren eta ogia labean sartu baino lehen, ura irikitan bota metalezko ontzian.
Ogiari ebagia emon eta labara sartu.
5. Labea amatau eta tenperatura 200 gradutara bajatzen danean labea berriro ere bizten dot (Juantxo-ren trikimailua).
Hamabost minutu pasa ondoren (ogia sartu dogunetik) ura atara eta beste hamar edo hamabost minutu itxi . Dagoeneko eginda egon beharko ziren.
6. Labea amatatzen dot, atea zabaldu eta beste 15 minututan ogiak laba barruan itxiten dodaz.
7. Ogia labatik atara eta “rejilla” baten gainean hozten itxi.
Ogi oso ona ateratzen da eta dembora gitzi eramaten dau (3 ordu), horregaitik azkenaldi honetan egiten dodan ogia da.
Etxeko arrautzak edukitzea pribilegio bat da gaur egun, eta oiloei merezi duten tratua emanda (pentsu ekologikoa, barazkiak, belarrak eta eguneroko paseoa),”urrezko” arrautzekin eskertzen digute goizero. Langile finak dira, eta ez dute apenas lanik ematen. Orain udaberria heldu dela, eta egunero bostpasei arrautza jartzen dituztenez, soberan daudenekin madalenak egitea pentsatu det.
Errezeta oso erraza da, eta di-da batetan egiten dira:
Lehenengo pausua arrautzak pisatzea izango da.
Ondoren, pisu berdina erabiliko degu irina eta azukrea nahasteko, eta pisuaren erdia olioa edo gurina nahasteko.
Kasu hontan:
– Bi arrautza (130gr.)
– Irin txuria: 65gr. eta irin integrala: 65gr.
– Azukrea: 130gr.
– Oliba olioa: 60gr.
– Txokolate zatitxoak: bakoitzaren gustura
– Legamia kimikoa: goilaratxo erdi bat
Orea egiteko lehenengo arrautzak eta azukrea nahastu ditut. Gero olioa pixkanaka gehitu eta azkenik irina eta legamia bota ditut. Orea ondo nahastuta dagoenean txokolate zatitxoak bota eta moldeetan sartu (erdiraino, gutxi gora behera)
Labea 180º-tan jarri eta 20 bat minututan prest daude.
Nik silikonazko molde berri hauek erabili ditut, eta egia esan primeran funtzionatzen dute…eta gainera oso politak dira! Nere amaren gaur goizeko oparia izan da. Eskerrik asko!
Kalabaza ogia egin behar nuela pentsatu nuenean Alemaniako blogetatik bueltak ematen ibili nintzan eta euretariko baten hau ikusi nuen. Han egon nintzan, behiak trenari begira egoten diren moduan, eta zera esan nion nire buruari; hurrengoa hauxe, eta hemen dakarkizuet.
Hainbat gauza atentzioa deitu ninduten. Prozesuan, inoiz egindako gauza batzuk azaltzen ziran. Irakurrita nituelako ez ziran ezezagunak, baina inoiz praktikan jarrita eta momentua zan. Bestalde ere, ez dut ulertzen zergatik erabiltzen duten hainbeste legamia, eta prisa ez nuenez :), gramu ziztrin batekin prefermento bat prestatzea erabaki nuen.
Ama orea aktibatzeko:
Zekalezko ama ore integrala, 15 gr.
Ura, 125 gr.
Zekale irin integrala, 125 gr.
Dena ondo nahastu nuen eta 26ºtan 17 ordu egon zan.
Prefermentoa:
Galirin integrala, 70 gr.
Legami freskoa, gramo bat.
Ura, 70 gr.
Dena ondo nahastu, ordubete giro-tenperaturan laga, eta ondoren hozkailuan sartu (azmakizun dotoria;)). Tenperatura hartzeko, erabili baino pare bat ordu lehenago ateratzea komeni da. Guztira, hamalau ordu egon zan.
Beratzen jarri:
Ekilore, kalabaza, liho eta sesamo haziak, 160 gr. (bakoitzetik 40 gr.)
Zekale irin integrala 110 gr.
Ura, 270 gr.
Gatza, 12 gr. (hurrengoan pixkat gutxiago)
Dena ondo nahastu, eta giro-tenperaturan bost ordu izan nuen.
Aleak egosi:
Zekale aleak, 50 gr.
Gari aleak, 50 gr. (ez neukan espeltarik)
Ura, 150 gr.
Dena ontzi baten ipini eta egosi ur guztia lurrundu arte, kasu honetan 45 minutu inguru.
Orea:
Ama orea.
Prefermentoa.
Beratzen jarritakoa.
Egositako aleak.
Galirin integrala, 60 gr.
Malta, 10 gr.
Olo malutak, 50 gr. (ez nituen zekalekoak)
Bol baten dena ondo nahastu, eta ordu erditxo bat laga laaasai egoten 🙂 Moldea olioztatu, kasuan 25 x 11 x 8 zentimetrokoa. Ondoren, beste pare bat minutuko astindua eman, moldean sartu, azala buzti, pipitak itsatsi eta estali. 22ºtan 3 orduko fermentazioa egin zuen. Labea piztu eta 250ºtara heltzen denean moldea sartu eta lurruna sortu. Hamar minutura ura atera, tenperatura 180ºtara jaitsi eta beste 50 minututan egina izango duzue.
Prozesu desberdinak daramatzalako atentzioa deitu zidan. Egia esaten badizuet, hiru urtetan eginiko ogiengandik, duda barik hau da desberdinena. Ez naiz ñabardurak eta halako gauzak harrapatzen dituen hoietariko bat, beraz, ez dizuet esango honen edo beste horren tokea duela, ez. Ogi hau nola dagoen esplikatzeko, momentu honetan bururatzen zaidan berba bakarra hauxe da; i-tze-laaaa!!! Ulertu nauzue? 😉
Egia esaten badizuet ez naiz enpanada zalea, ez. Asko probatu izan ditut, Galiziara joaten naizen bakoitzean jaten ditut bai, baina … ño, ezin!! Pasa zen astean, Madrid tiene miga-n dabilen Carmenek bat egin zuen ta atentzioa deitu zidan. Zergatik? ba betegarria barazkiekin eginda zegoelako eta horrela eginda, nire ustez, hozkailuak eskertu egingo zuelako.
Betegarria bezperan prestatu nuen hurrengo egunean hotza nahi nuelako.
Betegarriaren osagaiak:
Tipula gorri haundi bat.
Porru haundi bat.
Kalabaza 275 gr.
Shitake perretxikoak 175 gr.
Espinakak 180 gr.
Gatza ta olioa.
Hoiek, edo … zuek nahi dituzuenak.
Osagaiak txikitu, zueztitu pixkat eta erreserbatu. Beste 50 minutu inguru labe barruan egongo direnez, ez daukazue asko sukaldatu beharrik.
Osagai guztiak bol baten ondo nahastu. Mahai gainera atera eta oratu ore leun eta homogeneoa lortu arte. Bol-ean sartu, estali eta ordubeteko hartzidura eman. Atera, bi zatitan moztu -bata bestea baino handiagoa- eta atsedena hartzen utzi. Labeko erretilu bat olioztatu ta irineztatu.
Arrabolaren laguntzaz, zati bat ondo luzatu eta erretiluan ipini. Betegarria sartu ta ondo zabaldu. Bigarren zatia ere ondo luzatu eta gainetik ipini. Errasketa batekin enpanadaren buelta osoa txukundu eta ondo seilatu. Sobratutako zatiekin apaindu eta olioarekin margotu.
Labea 180ºtara ipini, sartu eta 55 minututan eginda. Kolorea lehenago hartzen badu, ba lehenago atera. Margotu berriz ere olioarekin.
Hemen barruko argazki bat. Polita ezta? Laster errepikatuko dudala uste dut.
irinaketaurunak.wordpress.com 